Perdus... (reviewing)

Aldebaran is the brightest star of Taurus, my constellation, Alpha Tauri according to Bayer designation. But in the novel of Jean-Claude Izzo, Les Marins Perdus, it is the name of the cargo ship at the port of Marseilles. Unable to continue its route, due to the greed of the owner. A cargo ship fixed in front of a moving, lively and open city. Marseilles is a hero in the novel, aging, falling apart and growing in charm. The ship (deck and cabins) and the city make a good scenery for exploring the rules of entropy.
Here we are, watching the Lebanese captain, Abdul Aziz, the Greek second captain (ship's mate) Diamantis, and the Turk sailor Nedim remembering, constructing their interpretations and inventing or canceling future, according to their origins, their age, their impetus for survival. The Greek translation has not been successful in all its details, I could read the hasty misreadings in this flat language that should be used mostly for the rose sugar romance novels sold at train stations and international airports. The first two march heavy with details of a shared past to the stage of retirement, the third is of the peasant nature and, supposedly, would rather be at his village. The dramatic finale proves his desire right.
Abdul Aziz, during his long career, has been escaping the adamant rules of the firm land: this Arabic iron hand of correctness and contempt, a father, a brother, an expanded territory of silence concerning the genuine self. Diamantis is the son of Ulysses, a second, cross-time Telemachus. Even his native island is Psara, few miles next to Chios, where Homer supposedly saw the blinding light at birth. He travels to discover himself, to make sense of all the fragments as parts of a thorough melody. Nedim is young, his life is his sexual drive, and the difficulty to enter the grounded reality of adulthood and its roles. This crew is what remains once the final decision of the company is announced to keep the cargo anchored. The rest take some small compensation and depart each one to different aims and directions. Only those three samples from the Eastern Mediterranean pot stay on board till the end, searching for an end.
Women are the secret power of the plot: some appearing from the past- Amina, was renamed to Gabi according to the changes in her life. Melina stayed away, she could not bear the role of a traveler's wife. Sefe stopped being the welcoming harbor. Aizel undertook the task of waiting for her sailor. Other appear now to shake everything and to promise stability. But the great female figure of the book is the Mediterranean. Not the Ocean. (In Greek, let us note, Thalassa is feminine, and Okeanos masculine)
I find Izzo's book sweet and old-fashioned: although it is published in 1997 (Flammarion), it brings along an old taste of humanism. He was, anyway, so much engaged himself with the regional issues of Marseilles and the Left. There is a strong touch of naturalism combined with an open minded approach to cultural diversity, somewhere between the meridian of orientalism and romanticism. No approach prevails in the end. The routes are personal, as if each life is a different cargo, on a different map, of a different planet. Now, I find the way of representing Abdul Aziz's figure ambivalent and summarizing some of my thoughts concerning the middle eastern essence, if there is any. It was a pillow book for part of my Ramadan siestas.
Izzo concludes his novel by asking those who hold power in the region to read Fernand Braudel and Predrag Matveyevic. I wonder if they did.

Θαυματουργές Πατρίδες...

Τέλειωσε κι αυτό σαν όνειρο. Ή, μάλλον, ξεκίνησε σαν όνειρο ευχάριστο που το αχνοθυμάσαι καθώς βυθίζεσαι σε γενναιόδωρο ύπνο, και τέλειωσε σαν το σταθερό εφιάλτη που ακολουθεί σε βαθύτερες περιδινήσεις της συνείδησης.
Αυτή η ιστορία με την ανάδειξη των επτά νέων θαυμάτων του κόσμου υπέπεσε στην αντίληψή μου τον περασμένο χειμώνα χάρη σε μήνυμα που μου προώθησε φίλος του διαδικτύου. Είχε να κάνει με την Ιορδανία και την υποψηφιότητα της Πέτρας απ΄όσο θυμάμαι. Διάβασα έπειτα το σκεπτικό αυτής της μη κερδοσκοπικής καμπάνιας χάριν κερδοσκοπίας: να καθαριστεί ο αρχαίος κατάλογος των κατεστραμμένων μνημείων (μόνον η πυραμίδα του Χέοπος στέκει απ'αυτόν σε μορφή αναγνωρίσιμη) και να βρουν την ευκαιρία άλλα μνημεία διαφορετικής περιόδου και, προ πάντων, γεωγραφικής θέσης να μπουν στη λίστα του αξιομνημόνευτου (οι απαιτήσεις ενός πολιτισμού πληροφορίας υπαγορεύουν short-lists). Φτάνει πια με τη Μεσόγειο και τη Μέση Ανατολή. Τότε, πριν ζεσταθεί το θέμα, πριν αρχίσει η χρονική προθεσμία να δίνει τη μορφή του κατεπείγοντος, είχα ψηφίσει για την Ακρόπολη, την Πέτρα, την Αγία Σοφία, το Κολοσσαίον, έναν σίντο ναό στο Κιότο, τη νήσο του Πάσχα και δε θυμάμαι τι άλλο. Ε! καλά είπα... αφού είναι μια διαδικτυακή κίνηση, ας παίξω.
Ύστερα ήρθαν τα άσχημα: η Πέτρα ξαφνικά έγινε ο τόπος της εθνικής υστερίας στην Ιορδανία. Άρχισαν να εμφανίζονται παντού γιγαντοαφίσες με τον δικτυακό τόπο και την παρότρυνση προς τους πολίτες να ρίξουν το κουκί τους. Όπου γέφυρα και σταυροδρόμι, εκεί και η προσταγή της νομιμοφροσύνης προς την πατρίδα. Στο Πανεπιστήμιο, κάμποσες φορές εμφανίστηκαν τέντες με υπολογιστές όπου οι φοιτητές καλούνταν να ψηφίσουν μαζικά και κατ'επανάληψη. Στο τέλος μάλιστα, γύρω στο Μάιο, μπροστά στο εστιατόριο της Πανεπιστημιούπολης, είχε στηθεί μια τέντα επί κάποιες μέρες για όσους δεν είχαν το χάρισμα της τεχνογνωσίας, με χειρόγραφες αιτήσεις, κρατικούς υπαλλήλους με μίζερα κοστούμια, εθνικά εμβατήρια και τη φωτογραφία του βασιλιά αντί για το μνημείο: είχε κι αυτό απροκάλυπτα πια μετατραπεί σε δημοψήφισμα νομιμοφροσύνης και πατριωτισμού. Δε θα με πείραζε ίσως αν δεν ήξερα πολύ καλά την άγνοια των φοιτητών μου σχετικά με την αξία των πολιτισμών που άκμασαν και δημιούργησαν στη βασανισμένη και ταραγμένη περιοχή. Οι Ναβαταίοι τους είναι σχεδόν άγνωστοι. Οι επισκέψεις στην Πέτρα δεν είναι ο κανόνας για τους περισσότερους. Επιπλέον, το μάθημα των θρησκευτικών τους έχει οπλίσει με μια αυτόματη περιφρόνηση για ο,τιδήποτε έχει κατασκευαστεί πριν από την εποχή της δράσης του Προφήτη. Όλα, φύρδην-μίγδην, πετιούνται στην περίοδο "της άγνοιας" (τζαχιλίγια) σαν ενδείξεις ενός παρακμιακού, ανήθικου, ειδωλολατρικού κόσμου. Πριν από τη σωτηρία. Το μνημείο πάλι, πελώριο, υπέροχο, επιβλητικό, τόσο ελληνιστικό, είναι παρατημένο στη φθορά: η ρόδινη πέτρα του κατατρώγεται από τα νερά κι από τους απρόσεκτους τουρίστες που το αντιμετωπίζουν κάποτε ως χώρο extreme sports. Μόνο το ακριβό εισιτήριο υποδεικνύει την αξιολόγηση της Πολιτείας. Το σχετικό υπουργείο ονομάζεται "Υπουργείο Αρχαιοτήτων και Τουρισμού", είναι δε διαφορετικό από το Υπουργείο Πολιτισμού. Αρχαιότητα=Τουρίστας... Εισιτήρια.
Φοβήθηκα ότι και στην Ελλάδα αντίστοιχα φαινόμενα θα είχαν κάνει την εμφάνισή τους, αν και οι δικτυακοι τόποι δεν έδιναν πολλές πληροφορίες για την ψηφοφορία. Ανακουφίστηκα στην Αθήνα όταν είδα ότι όλα ήταν στο ράθυμο ρυθμό τους, δεν είχε γίνει άλλο ένα σημείο υστερικής συνειδητοποίησης της ταυτότητας. Αλλιώς, ποιος μας έσωζε! Έχουμε ειδικότητα στα παρόμοια. Έτσι, η μεν Πέτρα επελέγη, η δε Ακρόπολη θα χορταριάσει στην αφάνεια. Νομίζω πως είναι ευλογία που η λίστα την άφησε απ'έξω: ο αριθμός των επισκεπτών είναι κιόλας υπερβολικός για τις ανάγκες της αρχαιολογικής μέριμνας και της συντήρησης του μνημείου.
Λεπτομέρεια: την ώρα που οι Ιορδανοί είχαν φέρει τον dj Τιέστο για υπερθέαμα ήχου και φωτός εν αναμονή των αποτελεσμάτων, κάτω από την Ακρόπολη τραγουδούσε η Φαϋρούζ.