Μεταξύ Ησιόδου και Max Weber

Στις καταστάσεις τραύματος μιλούν συχνά για τις στρατηγικές με τις οποίες επιχειρεί η ταλαιπωρημένη ψυχή να βγάλει άκρη, να φτιάξει με τα ελάχιστα έναν φράχτη πριν πηδήσει στον γκρεμό που βλέπει κιόλας ξεκάθαρα.
Εκεί επεμβαίνει η άρνηση αποδοχής, η γελοιογραφική αποτύπωση, ο εξωραϊσμός, εν γένει ό,τι κάνει το πικρό γλυκό. "Όλα μια ιδέα είναι" λοιπόν;
Παραθέτω δύο αντιδράσεις στα δραματικά νέα περί των ανακατατάξεων που διαφαίνονται στο Ελληνικόν. Γιατί το διακύβευμα δεν είναι μόνον κάποια χρήματα που, καθώς θα μας λείψουν, θα δυσχεράνουν τη ζωή μας βέβαια. Αντίθετα, είναι κι άλλα: κοινωνικά κι εργασιακά δικαιώματα, προϋποθέσεις για ατομικές και πολιτικές ελευθερίες, το δικαίωμα στην ασφάλιση, την υγειονομική περίθαλψη, τη συμμετοχή σε πολιτιστικά αγαθά, τέτοια πράγματα. Περισσότερο απ' όλα ξεβολεύει η συνειδητοποίηση ότι η ζωή που βίωνε το υποκείμενο ως κανονική ήταν μια μασκαράτα, κι ότι μετά το Τριώδιο έρχεται η Σαρακοστή. Δεν έχω ψευδαισθήσεις για τις υποτιθέμενες αρετές της πενίας, για αναδιανομή και δικαιοσύνη. Κανείς δε φαίνεται να πιστεύει ότι υπάρχει κολυμβήθρα του Σιλωάμ για τους πολιτικούς και τις λίγες χιλιάδες τσόγλανους προστατευόμενους. Εννοώ μια κολυμβήθρα Σιλωάμ για την πολιτεία και το ήθος τέτοιων ανθρώπων. Έτσι κι αλλιώς, φρόντισαν αυτοί και μοναστήρια να ανακαινίσουν ώστε ως ανακαινιστές να βρουν το πορθμείο για τη θεϊκή νήσο των Μακάρων και πισίνες να φτιάξουν προς αναψυχήν και τέρψιν τόσο στο σπίτι στην πόλη όσο και στα εξοχικά.
Σε άρθρο των ΝΕΩΝ αναφερόμενο σε δημοσίευμα του γερμανικού Spiegel, ιδού πώς αντέδρασε ο αναγνώστης με το προσωνύμιο "Αχαιός":

"Ελπίζω να μείνουν για πάντα και να μην φύγουν ποτέ μπάς και γίνουμε ποτέ σύγχρονο κράτος και πάψουμε να είμαστε μπανανία. Οπως όλοι καταλαβαίνετε, μόλις κάνουν ότι φύγει το ΔΝΤ οι απατεώνες και άχρηστοι πολιτικοί που έχουμε στην Ελλάδα θα υποκύψουν στους εργατοπατέρες με αποτέλεσμα πάλι να χρεοκοπήσουμε κυρίως λόγω των Δημοσίων Υπαλλήλων και της ρεμούλας που παίζει στο Δημόσιο., Οπότε, όχι 10 χρόνια επιτήρηση, 100 χρόνια επιτήρηση και να μην φύγει ποτέ το ΔΝΤ απο δώ."

Με λίγα λόγια, "σφάξε με Αγά μ', ν' αγιάσω". Παράξενο, λέω, όμως που προηγούμενες επιτηρήσεις δεν οδήγησαν σε χρηστή διοίκηση, μα σε περισσότερη απατεωνιά με συνεργασία. Είναι αφέλεια συχνή στην κοινή γνώμη η φανταστική υπόθεση ότι κάπου στη Δύση ζει ένα είδος αγνών πουλιών, καπιταλιστών μα προτεσταντών, άτεγκτων μα αγνών που θυσιάζεται για την ιδεώδη λειτουργία του συστήματος. Όπως τους υπαινίσσεται ο Max Weber. Τέτοιο είδος δεν υπήρξε ποτέ. Τα συστήματά τους ήταν αποδοτικά και σώρευσαν πλούτο γιατί ρήμαξαν τις αποικίες, κατέκλεψαν τις ζωές των Ευρωπαίων δύο φορές στον 20 ο αι., πούλησαν οπλισμό και προστασία νταβατζή ήδη από τον 19 ο αι., πλούτισαν με τις πρώτες ύλες άλλων φτωχών χωρών που τις αγόρασαν με όρους διομολογήσεων.
Έπειτα είναι και οι λογοτέχνες, οι δημοσιολόγοι και οι μεταξύ τους επιμειξίες.
Χαριτωμένα κείμενα, νοσταλγικά. Αφορούν την ανάμνηση της παιδικής ηλικίας και τις ενθυμήσεις από κουτσουρεμένες αφηγήσεις των άλλων. Σημειώνει, επί παραδείγματι, ο Γιάννης Ξανθούλης τα παρακάτω:

"Να ξαναγίνουμε φτωχοί. Όπως ήμασταν πάντα. Όπως οι ήρωες των παλιών αναγνωστικών που οι γιαγιάδες έμοιαζαν με γιαγιάδες κι όχι με συνταξιούχες πόρνες. Όπου οι μπαμπάδες επέστρεφαν το μεσημέρι για να καθίσει ΟΛΗ η ελληνική οικογένεια στο τραπέζι και να φάει το σεμνό φαγητό -όσπρια πεντανόστιμα και ζαρζαβατικά με μαύρο ψωμί μοσχοβολιστό- ενώ η γάτα και ο σκύλος περίμεναν στωικά να 'ρθει η σειρά τους ... Να ξαναγίνουμε φτωχοί όπως ήμασταν πριν σαράντα και πενήντα χρόνια. Τότε που ονειρευόμασταν εν μέσω γκρι, μπλε και μπεζ χρωμάτων, τότε που καμιά Ελληνίδα δεν φιλοδοξούσε να γίνει ψευδοξανθιά, τότε που η λάσπη κολλούσε συμπαθητικά στα παπούτσια μας και οι αυθεντικοί ζήτουλες βρίσκονταν έξω απ' τις εκκλησιές περιμένοντας το τέλος της λειτουργίας και του μνημόσυνου. Να ξαναγίνουμε φτωχοί πλην τίμιοι, χωρίς κινδύνους να ξεστρατίσουν οι αρχιμανδρίτες προς την ψηφιακή παιδοφιλία. Να βρούμε ξανά τις σωστές μας κλίμακες χωρίς αγωνία παρκαρίσματος και παχυσαρκίας. Να ξαναβρούμε τη γεύση του «μπατιρόσπορου», των ελαχιστοποιημένων αναγκών, να ανακαλύψουμε εκ νέου τον ποδαρόδρομο και το συγκινητικό μοντέλο της «γυναίκας της Πίνδου». Μόνο με τέτοιες ηρωικές διαδρομές ενδεχομένως να ακυρώσουμε το κόμπλεξ μας έναντι του Μπραντ Πιτ και της Ναόμι Κάμπελ. Να ξαναβρούμε -γιατί όχι- και τους παλιούς καλούς εχθρούς (κυρίως από τα βόρεια) που σήμερα τους έχουμε σκλάβους στα παβιγιόν μας. Να ξετρελαθούμε από την επικοινωνιακή μας υστερία με τα σιχαμένα κινητά τηλέφωνα που κατάργησαν κάθε έννοια ιδιωτικής ζωής. Να σκάψουμε στις αυλές -όσοι έχουν αυλές- και να κάνουμε παραδοσιακούς ασβεστόλακκους για να ασπρίζουμε τα δέντρα έτσι για καλαισθησία και υγεία. Να βρούμε πάλι τη σημασία του χώματος καταργώντας το καυσαέριο του επάρατου τρέχοντος πολιτισμού. Να εφεύρουμε τις παλιές νοσοκόμες που σέρνονταν από σπίτι σε σπίτι ρίχνοντας ενέσεις πενικιλίνης στα οπίσθια ολόκληρου του Έθνους. Να προσδιορίσουμε ξανά την ντροπή και τον «σεβασμό» προσέχοντας το βλακώδες λεξιλόγιο των τέκνων μας. Επιτέλους, όποιο τέρας βρίζει ή χρησιμοποιεί την πάνδημη και πολυμορφική λέξη «ΜΑΛΑΚΑΣ» πάνω από εκατό φορές την ημέρα να το μπουκώνουμε με «κόκκινο πιπέρι εξόχως καυτερό», όπως τον καιρό της εξαίρετης φτώχειας μας . Να μάθουμε να χρησιμοποιούμε τα κουλά μας χέρια σε δουλειές που σήμερα δίνουμε του κόσμου τα λεφτά, όπως μεταποίηση ρούχων, αλλαγές γιακάδων στα πουκάμισα, καρικώματα στις κάλτσες, υδραυλικές και σχετικές εργασίες. Να απαγορευτεί διά ροπάλου το γκαζόν που για μας τους πρώην φτωχούς δεν σημαίνει απολύτως τίποτα. Στη θέση του να φυτευτούν λαχανικά ή και οπωροφόρα για να μην καλοσυνηθίζουμε την κάστα των μανάβηδων. Κάποτε ο μαϊντανός, τα κρεμμύδια και τα σκόρδα ήταν τα βασικά καλλωπιστικά των κήπων μας . Να επανακτήσουμε το κύρος μας, χρησιμοποιώντας βέργες κι ό,τι τέλος πάντων απαιτούσε ο βασικός σωφρονιστικός κώδικας τα χρόνια της περήφανης ανέχειας ... Σταματήστε τις ψυχολογίες και τις παραφιλολογίες για τα «τραύματα» των παιδιών. Μόνο λύσεις γήινες και πρακτικές -χωρίς ενστάσεις από τον Ρομπέν της ευαισθησίας, τον ΣΥΡΙΖΑ- θα αποκαταστήσουν την τρέλα και το χάος που υπαινίσσονται οι στατιστικές. Να θυμηθούν οι Νεοέλληνες πως προέρχονται απ' τον Μεγαλέξανδρο, από τον Μιλτιάδη, τον Αριστείδη και προφανώς απ' τον... Αλκιβιάδη, πράγμα που σημαίνει ότι μπορούν να βάλουν σε ενέργεια τον «δίκαιο θυμό» αν συμπέσουν με ληστές τραπεζών, περιπτέρων, σούπερ μάρκετ και κοσμηματοπωλείων. Κανένας δισταγμός. Τα παλιά χρόνια για ψύλλου πήδημα σε μπαγλάρωναν. Θυμήσου και κόψ' τους τα χέρια ή και τα αχαμνά. Επιτέλους ας σταματήσουμε την ευρωπαϊκή μας ψυχοπάθεια ... ΠΟΤΕ κανένας Έλληνας δεν έγινε σωστός Ευρωπαίος. Ούτε καν ο Αβραμόπουλος ούτε καν ο Σημίτης και άλλοι τέτοιοι που μου διαφεύγουν. Απ' τον καιρό που σταματήσαμε να θυμώνουμε σωστά, την πατήσαμε. Σταματήστε το «ντόπινγκ» με το τσουλαριό των λαϊκών ασματομουλάρων. ΠΟΣΟΥΣ ΠΙΑ ΤΡΑΓΟΥΔΙΣΤΕΣ ΧΩΡΑ Η ΕΛΛΑΣ, κύριοι καναλάρχες της πλάκας; Δεν είναι καιρός να ξεβρωμίσει ο τόπος απ' τους εκφραστές του τραγουδιστικού Κάμα Σούτρα; ΠΟΙΟΣ θα μαζέψει τις ελιές στα περιβόλια όταν ο κάθε πικραμένος ονειρεύεται να γίνει αφίσα στη Συγγρού; Ποιος θα καθαρίσει τη Συγγρού απ' το αίσχος της καψουρικής ταπετσαρίας, κύριοι δήμαρχοι; Οι τραβεστί; Οι καημένες οι τραβεστί έχουν άλλες υποχρεώσεις ... Μη φοβάστε τη φτώχεια. Η πατρίδα μας είναι ευλογημένη έστω κι αν δεν παράγει λαμαρίνες αυτοκινήτων ή καλής ποιότητας νάρκες και όπλα για τριτοκοσμικούς. Θυμηθείτε την ευλογία του ελαιόλαδου, της κορινθιακής σταφίδας, του χαλβά Φαρσάλων, των εσπεριδοειδών, της σαρδέλας και των λατρεμένων ραδικιών. Λάδι, χόρτα, ελίτσες, λίγο τυρί και ψωμί ζεστό, να φρεσκάρουμε στο μνημονικό μας το παλιό αναγνωστικό του Δημοτικού. Το ξέρω πως είναι ζόρι να κόψουμε το σούσι απότομα, όμως ήρθε ο καιρός να αναβιώσουμε την όπερα της πεντάρας, της δεκάρας και των άλλων χρηστικών μας αξεσουάρ. Μια δοκιμή νομίζω πως θα μας πείσει ... ΖΗΤΩ Η ΕΛΛΑΣ και ο θεός των μικρών πραγμάτων μαζί μας".

Έκπληκτος διάβαζα το κείμενο αυτό που μου απέστειλε φίλη τις προάλλες. Παίζοντας με τις λέξεις, βάζοντας στο σέικερ ακραίες εικόνες ανάμεικτες, δημιουργεί ο λογοτέχνης ευχάριστο σύννεφο. Αυτή είναι η μερίδα του στο λόγο. Κάτι θυμόμαστε από τα σχολικά αναγνωστικά, κάπως ωραίο ήταν το φαγητό στα οικογενειακά τραπέζια των παιδικών χρόνων, κάπως πιο λιγνοί ήταν οι άνθρωποι κι οι φιγούρες τους γλυκύτερες. Μα από εκεί μέχρι την εξιδανίκευση της φτώχειας ως βασικού φυλετικού χαρακτηριστικού ακμής και προκοπής υπάρχει πολύς δρόμος. Και ανησυχώ μήπως τον διαβούμε όλον, για να θυμηθούμε ότι ούτε τα κλασσικά δημιουργήματα, ούτε τα βυζαντινά ούτε τα νεοκλασσικά ούτε τα μοντέρνα διαμάντια έγιναν χάρη στην πενία.
Και, εν τέλει, σκέφτομαι το ακόλουθο: για να βρεις το χαμένο δήθεν μέτρο των πραγμάτων, προϋπόθεση είναι να έχεις συνειδητοποιήσει πως βρίσκεσαι πια εκτός μέτρου. Αμφιβάλλω αν ο νεοέλληνας συμπολίτης είχε την εντύπωση ότι κινούνταν δυσαρμονικά κι εκτός μέτρου. Τίποτα δεν τον είχε ενημερώσει σχετικά: ούτε η βλακώδης εγχώρια ειδησεογραφία, ούτε η λειψή του μόρφωση, ούτε η δημόσια προστασία από όσα πρόβαλλαν οι διαφημιστές και οι πράκτορες των Τραπεζών που τον μάγευαν τηλεφωνικώς σαν τις κυρίες που λάνσαραν Tupperware στο τέλος της εποχής που νοσταλγεί κατ' εξακολούθηση ο Γ. Ξανθούλης.