Και σαν σε ρωτούν, να κρένεις... (α)

Προ ημερών έλαβα ηλεκτρονικό μήνυμα από αυτά που έχουν τα βαρύτιμα τελειώματα στη διεύθυνση (gov. και τα παρόμοια). Τωόντι ήταν από το γραφείο της Αναπληρώτριας Υπουργού Παιδείας η οποία ζητούσε από έναν κατάλογο ούτε μακρύ ούτε μικρό να μετάσχουν στην ανοιχτή διαβούλευση για την ελληνόγλωσση εκπαίδευση στο εξωτερικό. Με προσφώνηση αντικομφορμιστική, με δύο ορθογραφικές αστοχίες και πλημμελή χρήση του αόριστου άρθρου. Κάτι είναι και τούτο γιατί φέτος μέσα σε καθεστώς προσωρινότητας δεν προηγήθηκε καμιά επικοινωνία μαζί μου, δε ζητήθηκε καν η έκθεση πεπραγμένων της έδρας. Αλλά μήπως αξιοποιήθηκαν εννέα εκθέσεις που έχω αποστείλει; Γράφουμε γράμματα και τα ρίχνουμε στο κενό για να γεμίσει, όπως περίπου έλεγε κι ο Σεφέρης.
Τώρα τι είναι η διαδικασία της ηλεκτρονικής διαβούλευσης; Είναι συχνά ο αστάθμητος μηχανισμός δημιουργίας συναινέσεων κι επιλεκτικής επίκλησης μερών του.
Ιδού όμως που δεν το πήρα εντελώς αψήφιστα το πράγμα. Είπα ας πω όσα σκέφτομαι έστω και στρογγυλεμένα. Μπορεί σε κάποιους κάτι να σημαίνουν.


Μέρος Α'.
Θέμα προς διαβούλευση: Αποτίμηση των σημερινών δομών παροχής ελληνόγλωσσης εκπαίδευσης σε σχέση με (α) την παιδαγωγική τους καταλληλότητα, (β) την αποτελεσματικότητά τους, (γ) το κόστος και (δ) τις προοπτικές κοινωνικο-οικονομικής ένταξης των νέων γενιών ελληνικής καταγωγής στις συνθήκες της παγκοσμιοποίησης.

Απόκριση:

Χαίρομαι που αρκετές από τις εκπεφρασμένες απόψεις θίγουν τολμηρά ορισμένα ζητήματα προβληματικής λειτουργίας και πενιχρών αποτελεσμάτων σε ό,τι αφορά την ελληνόγλωσση εκπαίδευση στο εξωτερικό.
Κατ’αρχήν διατηρώ αμφιβολίες, οι οποίες αντί να διαλύονται μάλλον πληθαίνουν, σχετικά με τη σοβαρότητα με την οποία εξετάζονται οι προτάσεις δημιουργίας, διατήρησης ή αναμόρφωσης φορέων ελληνόγλωσσης εκπαίδευσης στο εξωτερικό.
Για παράδειγμα, πόσο σοβαρά έχουν εξεταστεί προτού εγκριθούν οι περιπτώσεις διασποράς εκπαιδευτικών δυνάμεων σε χωριά, πολίχνες και κωμοπόλεις, σε σχολεία που κάποια στιγμή εκδηλώνουν την πρόθεση να εντάξουν περιθωριακά κι ακατάστατα την ελληνική γλώσσα στο πρόγραμμά τους;
Αρκεί η επιστολή ενός αρχιερατικού επιτρόπου, μιας ένωσης διακρατικής φιλίας, μιας λέσχης κυριών με το διαβιβαστικό έγγραφο κάποιας διπλωματικής υπηρεσίας για να αρχίσει η περιπέτεια του εκπαιδευτικού στην αλλοδαπή; Φτάνει η επίνευση του εκάστοτε Συντονιστή εκπαίδευσης και η λειψή εικόνα που σχηματίζει κατά τις επισκέψεις του σε περιοχές ή χώρες;
Έχει εξασφαλιστεί από τη μεριά της Πολιτείας η ισότιμη θέση του μαθήματος των Ελληνικών στο πρόγραμμα σπουδών του φορέα που ζητά την ενίσχυσή του; Έχουν προβλεφθεί τρόποι ώστε να δοθούν κίνητρα συμμετοχής σε τέτοια μαθήματα; Έχουν βρεθεί σταθερές που θα επιτρέψουν τη διάρκεια και την αποδοτικότητα; (π.χ. οι εκπαιδευτικοί που είναι κατάλληλοι, διαθέσιμοι, ετοιμασμένοι για το ιδιαίτερο έργο της διδασκαλίας στο εξωτερικό;) Ή μήπως όλα αρχίζουν και, συνακόλουθα, τελειώνουν ανάλογα με τις σχέσεις του τάδε διπλωμάτη ή συντονιστή με τον δείνα επίσκοπο ή εκπρόσωπο φιλελληνικής οργάνωσης; Εφόσον μου ζητηθούν παραδείγματα, έχω διαθέσιμα.
Θεωρώ ότι οι συνθήκες εξοικονόμησης και προκρούστειας λογικής (οι οποίες για τους εκπαιδευτικούς που ζουν σε αρκετές χώρες της αλλοδαπής έχουν ξεκινήσει πολύ πριν οι όροι μνημόνιο και Δ.Ν.Τ. γίνουν συρμός και σύνθημα) προτρέπουν σε μια επαναξιολόγηση κι εξορθολογισμό.
Για τα πρακτέα πιστεύω πως:

-Τίποτα ακατοχύρωτο, αναπόδεικτο και μεγαλοϊδεατικό δεν πρέπει να συντηρείται. Σχολεία αμιγή με παιδιά ελάχιστα που αποβλέπουν μόνο στην εισαγωγή στα ΑΕΙ δεν θα έπρεπε να υφίστανται. Συνήθως οι αποσπασμένοι υπάλληλοι στέλνουν τα παιδιά τους αλλού και μόνο κάποιοι εκπαιδευτικοί ίσως, κι αυτοί πιεσμένοι από την οικονομική αδυναμία τους να εγγράψουν τα παιδιά τους σε τοπικά ιδιωτικά, τα καταδέχονται.

-Σε διοικητικό επίπεδο, οφείλει το Υπουργείο να επανεξετάσει το ρόλο των Συντονιστών και, σε περίπτωση που επιθυμεί να τους διατηρήσει, το προφίλ τους (γλωσσομάθεια, ειδίκευση, επικοινωνιακές δεξιότητες, οργανωτικά προσόντα, επαγγελματική συμπεριφορά). Είναι κοινό μυστικό σε μικρό κόσμο ότι οι θέσεις αυτές κατοχυρώνονταν εν πολλοίς ή εν μέρει με κομματικά κριτήρια και με ανάλογο τρόπο επεκτάθηκαν από άποψη πληθυσμού τα οικεία Γραφεία δίχως να εξυπηρετήσουν καλύτερα τις πάγιες ανάγκες. Τι υλικό διαφωτιστικό κι επιμορφωτικό απέστειλαν στους εκπαιδευτικούς; Πόσο συνολική και όμοια ήταν η ενημέρωση για υποτροφίες στις χώρες ευθύνης; κ.τ.ο.

-Η λειτουργία των σχολείων μητρικής γλώσσας πρέπει να στηριχτεί με ειλικρίνεια. Είναι ο φορέας που, εφόσον λειτουργήσει σωστά, θα αναζωογονήσει την επαφή των μαθητών ελληνικής καταγωγής με τη γλώσσα και θα θεμελιώσει την επωφελή κι εμπεριστατωμένη γνώση του πολιτισμού, αρχαίου και σύγχρονου, των Ελλήνων. Αυτό σημαίνει καλά αμειβόμενους, κατάλληλους εκπαιδευτικούς που μπορούν να αφοσιωθούν στη δουλειά τους, σημαίνει λειτουργία βιβλιοθήκης, έγκαιρη αποστολή διδακτικού υλικού, προϋποθέτει καινοτόμες δράσεις στα πολυμέσα και με χρήση του διαδικτύου.

-Αιτήματα φορέων όπως στρατιωτικές ακαδημίες γλωσσομάθειας πρέπει κατά περίπτωση να εξετάζονται και, αν πια αποφασίσει η Ελλάδα ότι επιθυμεί αυτήν την κατεύθυνση, να φροντίσει να τα επανδρώνει έγκαιρα ώστε πλήρως να λειτουργούν. Για παράδειγμα, στην Ιορδανία τα μαθήματα προβλέπεται να εκκινούν τον Αύγουστο. Μετά διαδοχικές αρνήσεις και καθυστερήσεις των ενδιαφερόμενων εκπαιδευτικών, οι θέσεις καλύπτονταν το Νοέμβριο (ώσπου να εκδοθούν και τα σχετικά υπηρεσιακά διαβατήρια)οπότε χάνονταν τα τμήματα μιας ολόκληρης διδακτικής περιόδου. Τα δε μαθήματα της δεύτερης ολοκληρώνονταν στο δεύτερο δεκαήμερο του Μαρτίου… Φέτος, λόγω και του επιμισθίου πενίας, δεν καλύφθηκαν καν.

-Η λειτουργία των τομέων, τμημάτων ή λεκτοράτων Ελληνικής Γλώσσας (αρχαίας, μεσαιωνικής αλλά, κυρίως, Νέας) και Πολιτισμού στα Πανεπιστήμια του εξωτερικού οφείλει να στηριχθεί αποφασιστικά κι έξυπνα. Αντί προτάσεων περί δημιουργίας δίγλωσσων κολεγίων (σχολείων) ωσάν να γνωρίζουμε πολλές περιπτώσεις στον κόσμο που επιθυμούν στην παρούσα συγκυρία να θέσουν ως δεύτερη γλώσσα τους την ελληνική και να καταλήγουμε στο οξύμωρο της ανάληψης από την Πολιτεία της λειτουργίας ιδιωτικών σχολείων σε ξένες χώρες, καλό θα ήταν να στοχαστούμε πως ήδη είναι κατοχυρωμένη και λειτουργική η παρουσία μας σε φορείς τριτοβάθμιας εκπαίδευσης. Εδώ υφίστανται προτεραιότητες στρατηγικής σημασίας. Είτε πρόκειται για Τμήματα που οδηγούν σε πτυχίο ελληνικής ή για τομείς που προσφέρουν το πρόγραμμα των μαθημάτων τους ως υποχρεωτικό και/ή κατ’επιλογήν υποχρεωτικό είναι σημαντική η δυναμική παρουσία της ελληνομάθειας μέσα στον εκκολαπτόμενο πληθυσμό πτυχιούχων που θα γίνουν οι φορείς της ανάπτυξης και της εξέλιξης στις κοινωνίες των χωρών που την φιλοξενούν. Άραγε επί ματαίω δίδαξα τα ελληνικά και τον πολιτισμό μας σε διαφορετικά επίπεδα σε πάνω από πεντακόσιους φοιτητές κατά τα χρόνια που δραστηριοποιούμαι στο Πανεπιστήμιο της Ιορδανίας; Ήταν μάταιο που με ξόδεμα όλου του ελεύθερου χρόνου μου έφτιαξα και λειτούργησα την Ελληνική Γωνιά στο Πανεπιστήμιο; Περιττό το χαμαλίκι και η ζητιανιά για βιβλία και λευκώματα; Άχρηστες οι προβολές των ντοκιμαντέρ, των ταινιών; Άνευ περιεχομένου οι ομιλίες, τα αναλόγια και οι μεταφράσεις; Διάβημα στο κενό οι αρχαιολογικές περιηγήσεις για τους φοιτητές μου; Άσκοπες οι διαπανεπιστημιακές συνεργασίες που καθιερώσαμε με ανταλλαγές και υποτροφίες (σκέφτομαι τη συνεργασία που καθιερώσαμε με το ελληνικό τμήμα του Lund University/Σουηδία); Σε όλες τις λογικές απαξίωσης φοβάμαι ότι θα απαντήσω με απορημένο το βλέμμα.