Χρόνια Πολλά

Ο ΜΕΓΑΣ ΟΡΚΟΣ ΤΩΝ ΦΙΛΙΚΩΝ

---

Ορκίζομαι ενώπιον του αληθινού Θεού οικειοθελώς, ότι θέλω είμαι επί ζωής μου πιστός εις την Εταιρίαν κατά πάντα. Να μη φανερώσω το παραμικρόν από τα σημεία και λόγους της, μήτε να σταθώ κατ' ουδένα λόγον η αφορμή του να καταλάβωσιν άλλοι ποτέ, ότι γνωρίζω τι περί τούτων, μήτε εις συγγενείς μου, μήτε εις πνευματικόν, ή φίλον μου. Ορκίζομαι, ότι εις το εξής δεν θέλω έμβη εις καμμίαν άλλην Εταιρίαν, οποία και αν είναι, μήτε εις κανένα δεσμόν υποχρεωτικόν. Και μάλιστα, οποιονδήποτε δεσμόν αν είχα, και τον πλέον αδιάφορον ως προς την Εταιρίαν, θέλω τον νομίζει, ως ουδέν. Ορκίζομαι, ότι θέλω τρέφει εις την καρδίαν μου αδιάλλακτον μίσος εναντίον των τυράννων της πατρίδος μου, των οπαδών καί των ομοφρόνων με τούτους. Θέλω ενεργεί κατά πάντα τρόπον προς βλάβην των καί αυτόν τον παντελή όλεθρόν των, όταν η περίστασις συγχωρήση. Ορκίζομαι να μη μεταχειρισθώ ποτέ βίαν, δια να συγγνωρισθώ με κανένα συναδελφόν, προσέχων εξ εναντίας μέ τήν μεγαλητέραν επιμέλειαν να μη λανθασθώ κατά τούτο, γινόμενος αίτιος ακολούθου τινός συμβάντος. Ορκίζομαι να συντρέχω, όπου εύρω τινα συναδελφόν, με όλην την δύναμιν και την κατάστασίν μου. Να προσφέρω εις αυτόν σέβας και υπακοήν, αν είναι μεγαλήτερος εις τον βαθμόν, και, αν έτυχε πρότερον εχθρός μου, τόσον περισσότερον να τον αγαπώ και να τον συντρέχω, όσον η έχθρα μου ήθελεν είναι μεγαλητέρα. Ορκίζομαι, ότι, καθώς εγώ παρεδέχθην εις την Εταιρίαν, να δέχωμαι παρομοίως άλλον αδελφόν, μεταχειριζόμενος πάντα τρόπον και όλην την κανονιζομένην άργητα, έως ου τον γνωρίσω ΄Ελληνα αληθή, θερμόν υπερασπιστήν της πατρίδος, άνθρωπον ενάρετον και άξιον όχι μόνον να φυλάττη το Μυστικόν, αλλά να κατηχήση και άλλον ορθού φρονήματος. Ορκίζομαι να μήν ωφελώμαι κατ' ουδένα τρόπον απο τα χρήματα της Εταιρίας, θεωρών αυτά ως ιερόν πράγμα και ενέχυρον ανήκον εις όλον το έθνος μου. Να προφυλάττωμαι παρομοίως και εις τα λαμβανόμενα και στελλόμενα εσφραγισμένα γράμματα. Ορκίζομαι να μην ερωτώ ποτε κανένα των Φιλικών με περιέργειαν, διά να μάθω, οποίος τον εδέχθη εις την Εταιρίαν. Κατά τούτο δε μήτε εγώ να φανερώσω ή να δώσω αφορμήν εις τούτον, να καταλάβη, ποίος με παρεδέχθη. Να υποκρίνωμαι μάλιστα άγνοιαν, αν γνωρίσω το σημείον εις το εφοδιαστικόν τινος. Ορκίζομαι να προσέχω πάντοτε εις την διαγωγήν μου, διά να είμαι ενάρετος. Να ευλαβώμαι την θρησκείαν μου, χωρίς να καταφρονώ τας άλλας. Να δίδω πάντοτε το καλό παράδειγμα. Να συμβουλεύω και να συντρέχω τον ασθενή, τον δυστυχή και τον αδύνατον. Να σέβωμαι την ιεράν δικαιοσύνην, τα έθιμα, τα κριτήρια καί τους διοικητάς του τόπου, εις τον οποίον διατρίβω. Τέλος πάντων ορκίζομαι εις σε, ω ιερά πατρίς! ορκίζομαι εις τας πολυχρονίους βασάνους σου, ορκίζομαι εις τα πικρά δάκρυα, τα οποία τόσους αιώνας έχυσαν τα ταλαίπωρα τέκνα σου, εις τα ίδια μου δάκρυα, χυνόμενα εις ταύτην την στιγμήν, και εις την μέλλουσαν ελευθερίαν των ομογενών μου, ότι αφιερώνομαι όλος εις σε. Εις το εξής συ θέλεις είσαι η αιτία και ο σκοπός των διαλογισμών μου. Το όνομά σου ο οδηγός των πράξεών μου, και η ευτυχία σου η ανταμοιβή των κόπων μου. Η θεία δικαιοσύνη να εξαντλήση επί της κεφαλής μου όλους τους κεραυνούς της, το όνομά μου να είναι εις αποστροφήν, και το υποκείμενόν μου το αντικείμενον της κατάρας και του αναθέματος των ομογενών μου, αν ίσως λησμονήσω εις μίαν στιγμήν τας δυστυχίας των, και δεν εκπληρώσω το χρέος μου. Τέλος ο θάνατός μου ας είναι η άφευκτος τιμωρία του αμαρτήματός μου, διά να μη μολύνω την αγιότητα της Εταιρίας με την συμμετοχήν μου. (Φιλήμων Ιωάννης, Δοκίμιον ιστορικόν περί της Φιλικής Εταιρείας)

Κάποτε, διαβάζοντας τους στοχασμούς εκείνων των χρόνων του πυρετού και της υπόσχεσης, αλλά και της πρώτης περιόδου της προσγείωσης στη διοικητική νομιμότητα (για παράδειγμα την περιγραφή του Παπουλάκου από τον Φωτάκο, πώς πλούτιζε με την καλογριά του από τα τάματα και πώς χρησιμοποιούσε την έλευση του Ιμπραήμ ως θεϊκό σημάδι για να ζητήσει κι άλλα δοσίματα και πώς προσπαθούσαν να τον μεταπείσουν ο Νικηταράς και το Βουλευτικόν), σκέφτομαι: Μια στιγμή διαφωτισμού (αυτό που ο μακαρίτης ο μακαριστός είχε το θράσος να χαρακτηρίσει κατ'επανάληψη "φωταδισμό") και σκοτάδι πριν και ζόφος στη συνέχεια. Βλέποντας στον όρκο τις προβαλλόμενες αξίες (αφοσίωση στο στόχο της επανάστασης, γενναιοδωρία, εντιμότητα, συντροφικότητα, σεβασμός των άλλων), νομίζει κανείς ότι ο σημερινός δημόσιος βίος δεν πέρασε μέσα από αυτήν την ιστορική περίοδο, μα ήρθε κατευθείαν από τις επιστολές του 14ου αιώνα βυζαντινών προυχόντων προς Οθωμανούς για βοήθεια.