Υπέρ του Αδυνάτου

Στα σχολεία της γενιάς μου (εκεί στα τέλη του '70 και στο μεγάλο κόσμων μπλέντερ '80) πολύ πίστευαν στην αρχαιογνωσία. Έτσι, αποστήθισα λόγους ολόκληρους, αλλά κι επεισόδια τραγικού λόγου και παραθέματα από ιστορικούς, τι Θουκυδίδη, τι Ξενοφώντα, τι Αρριανό και τον πιο ταιριαστό στα minima των καιρών Πλούταρχο... Αργότερα είδα με έκπληξη το πρόγραμμα που κλήθηκα να υπηρετήσω ως δάσκαλος της γλώσσας μας, να παραμένει σχεδόν αναλλοίωτο, αλλά οι καιροί να το μεταθέτουν σε σφαίρα καθαρά "φιλολογική", όπως λέμε καγχαστικά για πράγματα που χρησιμοποιούνται ως επίχρυσα ποικίλματα.

Η διαφορά που παρατήρησα ήταν η σχετική προτίμηση προς ρητορικά κείμενα, τα οποία διδάσκονται εκτενέστερα. Ίσως ήταν η εποχή που κάποιοι αρπάχτηκαν, αξιοκρατικά βεβαίως, από την κρικέλα του Παιδαγωγικού Ινστιτούτου κι είπαν να εφαρμόσουν όσα έμαθαν στα βρετανικά κι αμερικανικά πανεπιστήμια, όπου έλαβαν περγαμηνές και τίτλους: αυτό το συνήθειο των "δισσών λόγων" και της ρητορικής απόδειξης το οποίο ανάπτυξαν ως εβδομαδιαίο παίγνιο οι εκεί ομάδες εκκολαπτόμενων λογίων, πολιτευτών και διευθυντικών στελεχών.

Ο Λυσέας σε τρυφερά συναδερφικά χέρια

Προσωπικά, αγαπώ τους δικανικούς, ένεκα που παλεύουν για χειροπιαστά πράγματα, ένα επίδομα, , κάποια κληρονομιά, την καταδίκη, την αθώωση, το φόβο της φυλακής ή της ατιμωρησίας. Εκεί οι αποδείξεις πρέπει να παρατεθούν πειστικές και συγκεκριμένες, οι μάρτυρες να εξεταστούν με έξυπνο τρόπο, τα συμπεράσματα να βαδίζουν λογικά στο Ζάλογγό τους.
Νομίζω ότι ήρθε ο καιρός της αναθεώρησης στις προτιμήσεις. Ήρθε η μέρα να εγκαινιαστεί ένα υβριδικό είδος, ώστε, σε ώρες που αρμόζει ο Επιτάφιος, να αναγιγνώσκεται στεντορεία τη φωνή κάτι δικανικό, ένα απολογητικό υπόμνημα λόγου χάριν. Όχι Λυσίας, όχι. Αλλά Επαμεινώνδας Κορκονέας (που ακούγεται ωραίο κι ελλαδίτικο) χτενισμένος από κάποιον μετρ στο είδος, κάποιον Κούγια, αυτόν που διακρίνεται στο τρίαθλον (λόγος, συνεντεύξεις πιπεράτες και πήδημα τοίχων και κιγκλιδωμάτων). Ύστερα, μπορούμε να ζητούμε από τους μαθητές να το μετατρέπουν σε αττικό λόγο, το αντίστροφο που λέμε. Ιδού:

Ο Ανδοκούγιας

"...ο θανών και η παρέα του, πριν έρθουν να συμμετάσχουν στο συγκεκριμένο πλήθος το οποίο είχε συγκεντρωθεί και θα επιτίθετο, όπως συνηθίζεται κάθε Σάββατο, στα γραφεία του ΠΑΣΟΚ, είχαν πάει στο κλειστό κολυμβητήριο Χαλανδρίου, στον αγώνα πόλο Παναθηναϊκού-Ολυμπιακού και είχαν συμμετάσχει στα επεισόδια που σημειώθηκαν, επιφέροντας τον τραυματισμό πολιτών και του προπονητή του Ολυμπιακού, με τη ρήψη αντικειμένων και τη χρήση σιδηρολοστών». ... «Αλλωστε έχω πληροφορηθεί ότι οι νέοι αυτοί, ενώ κατοικούν στο Π.Ψυχικό και είναι γόνοι πλουσίων οικογενειών, συνηθίζουν να συχνάζουν στα Εξάρχεια, τα οποία επιλέγουν ως χώρο διασκέδασης, αλλά και σε διάφορα γήπεδα όπου προκαλούν επεισόδια, μην επιδεικνύοντας την αναμενόμενη συμπεριφορά και προσωπικότητα ενός 15άχρονου εφήβου». ... «Ο θανών είχε αποβληθεί από τη σχολή Μωραΐτη και άλλαζε συχνά σχολεία, γεγονός που αποτυπώνει μια αποκλίνουσα συμπεριφορά». ... «Βλέποντας σε απόσταση 10-15 μέτρων την ομάδα περίπου 30 ατόμων, μην μπορώντας να αναχαιτίσουμε την επιθετική τους πορεία και ευρισκόμενοι σε κατάσταση φόβου για την ίδια μας τη ζωή, κινηθήκαμε να φύγουμε στρέφοντας την πλάτη μας προς το μέρος τους. »Ταυτόχρονα, προκειμένου να διασφαλίσουμε τη διαφυγή μας, όντας ταραγμένος και φοβισμένος, αφού το πλήθος δεν ανέκοψε την πορεία του, παρά τη ρήψη χειροβομβίδας κρότου λάμψης από το συνάδελφό μου, έβγαλα το υπηρεσιακό μου όπλο από τη θήκη και, από το ένστικτο της αυτοσυντήρησης έριξα δύο προειδοποιητικές βολές στον αέρα, μπορεί και τρίτη, που δεν είχα συνειδητοποιήσει, αλλά μου την υπενθύμισε ο συγκατηγορούμενός μου». ... «δεν θα προέβαινα ποτέ σε μια τέτοια ακραία ενέργεια, δηλαδή στη χρήση του όπλου μου εναντίον οποιουδήποτε ανθρώπου, πολύ περισσότερο ενός εφήβου, δεδομένου ότι είμαι και εγώ πατέρας τριών ανήλικών παιδιών». ... «μόνη βεβαία και αδιαμφισβήτητη εκδοχή για το θανάσιμο τραυματισμό του είναι ο εξοστρακισμός μιας εκ των βολίδων που ερίφθησαν προειδοποιητικά στον αέρα, όπως από την αρχή ισχυρίζομαι» και ζητά να αφεθεί ελεύθερος άνευ περιοριστικών όρων και να απαλλαχθεί διά βουλεύματος.

Δε μετάνιωσα ποτέ για τα αρχαία που έμαθα, για τα κείμενα που ρέουν σαν ιώδιο στους ξεροπόταμους του μυαλού μου κάθε λίγο. Η αρχαιογνωσία μου τούτο μόνο το επίτευγμα κατόρθωσε, να γνωρίζω την Ώρα του Επιταφίου, να αναγνωρίζω την Ώρα του Ψεύδεσθαι και να έχω αυτήν τη λεγόμενη ενσυναίσθηση (empathy) για το πρότυπο χρυσό χιλιόγραμμο που φυραίνει στην προθήκη του κοντά στο Παρίσι.

Α! και να μην ξεχάσω, "Καλά Χριστούγεννα"