Φτου, ξελευτερία

Του Αγίου Ελευθερίου σήμερα. Πάντα μου έκανε εντύπωση η εικονολογική ομοιότητα του Άι Λευτέρη με το Χριστό, ιδίως στις εικόνες που έβλεπα μικρός, στις εκκλησίες της Καβάλας. Μόνο λίγο στα μαλλιά φαίνεται να έχουν επιφέρει αλλαγή τα εκατόν τόσα χρόνια που χωρίζουν τους δυο τους, από τα μαρτύριά τους. Και το ίδιο συνέβη και με τον Άγιο Χριστόφορο, πιο εντυπωσιακό αυτό, καθώς κάποιες φορές είμαι βέβαιος ότι προκείται για σημειολογικό παιχνίδι όπου ο Άγιος, με τη μορφή του Σωτήρος, μεταφέρει το Σωτήρα σε μικρήν ηλικία. Αντίθετα, δεν ισχύει το ίδιο για τις αναπαραστάσεις που οι καθολικοί μας παρέδωσαν. Και τι μέρα στ'αλήθεια... Γιορτάζουν όλα τα παιδιά που παίζουν κρυφτό και φωνάζουν γεμάτα πείσμα "φτου ξελευτερία", φτύνοντας τον βάσκανο τοίχο όπου μετρούσαν το χρόνο μέχρι να κρυφτούν οι σύντροφοί τους. Να γίνουν αόρατοι, απειλητικοί, δρομείς έτοιμοι να προφτάσουν να φτύσουν στον τοίχο που ανέφερα παραπάνω, από φίλοι, εχθροί.

Η μέρα στέκεται δέκα μέρες πριν από τα Χριστούγεννα και, το σπουδαίο, μιαν εβδομάδα πριν από το κλείσιμο των σχολείων, πριν από εκείνη τη μελαγχολική γιορτή με το στολισμένο άρον-άρον χριστουγεννιάτικο δέντρο και την ανόητη ανταλλαγή δώρων που δήθεν γεφυρώνει μέσω της τύχης άσχετους μεταξύ τους νεαρούς. Ή εκείνον τον ταλαίπωρο καθηγητή "υπεύθυνο τμήματος" που μπαίνει και ακούει (θέλοντας, μη θέλοντας) τις μουσικές των μαθητών κι ανησυχεί μήπως ξεκινήσουν τίποτα σκετς διακωμώδησης. Σκέφτεται την αργία του, τα ψώνια για το σπίτι χάριν των εορτών και γίνεται τόσο ξένος, τώρα που δεν έχει το βιβλίο του να κρυφτεί από πίσω με την αξιωματική φωνή του.

Προηγήθηκε η εξομολόγηση από τον επισκέπτη ιερέα, τα τραγούδια παιδικών χορωδιών με μυρουδιά κατηχητικού, στο βραχνό, ηλεκτροσπινθηρίζον ηχείο του σχολείου, οι παροτρύνσεις του γυμνασιάρχη. Η προσφορά εθελοντών για τον Έρανο της Αγάπης. Για τον Έρανο του Ερυθρού Σταυρού. Για την πώληση των ημερολογίων τοίχου της τάξης για την ενίσχυση του κορβανά. Πολλές πωλήσεις τέτοιες μέρες.

"Φτου Ξελευτερία". Γιόρταζε κι ο αρχαίος φίλος μου ο Λευτέρης, υπερόπτης, κι όσο περισσότερο τόσο δημοφιλέστερος. Πράγματι, είχε πιάσει το νόημα από πρώτης αρχής. Ταπείνωσέ τους, θα σε λατρέψουν. Δυστυχώς αυτά τα μεγάλα μαθήματα πρέπει να εμπεδώνονται νωρίς και πειραμάτικά με τη συνδρομή της κατάλληλης οικογένειας, αλλιώς γίνονται ερασιτεχνικές απομιμήσεις ή δε μαθαίνονται διόλου. Είναι αυτή η θεοκατάρατη μνήμη της επιφάνειας, που στένεψε συν τω χρόνω, όπως η λίμνη του Αγίου Βασιλείου πριν/μετά τη Θεσσαλονίκη. Τέλος πάντων, ποτέ δεν πήγα στη γιορτή του, ποτέ δεν ένιωσα ότι μπορούσα να σπάσω το ξόρκι της σχολικής αυλής, των διαδρόμων και των συζητήσεών μας περί Χέρμπερτ Μαρκούζε. Ποτέ δεν πήγα στο σπίτι του, έτσι θυμάμαι.

Τώρα χαίρομαι κυρίως την εξής ελευθερία: όταν ανακαλύπτω κάλπηδες και μπορώ πια χωρίς καμιάν ενοχή να αρνούμαι τη συνομιλία, το βλέμμα στα μάτια. Επομένως, όπως καταλαβαίνει κανείς, έχω καθημερινά επετείους απελευθέρωσης. Πού αλλού είναι ο Άι Λευτέρης θαυματουργός και τροπαιούχος; Όταν γυμνός μπαίνω στην αρμυρή θάλασσα και ξεμακραίνω και πολεμάω με τα γλυκόπιοτα κύματα, με τον αφρό τους, γύρω τα βουνά, πρωί, κανένας ολόγυρα, μόνο το νερό, ούτε καν εγώ, κι έπειτα έρχεται ο φόβος του Πόρφυρα, θυμάμαι το Σολωμό, καθώς μικραίνει η ανάσα μου κι ασθμαίνω. Πώς να γυρίσω...