The legacy of Cain

Despite an engaging dialogue I had the previous days about trimmed representations of history and pacifying images, I cannot but confess the satisfaction I experienced when I saw my students reacting with interest and personal engagement while teaching the following text, again with the figure of Dionysus serving as the protagonist. This may be considered as the continuation of the previous note.

The legacy of Cain. – Dionysus as the avenger

Μουσική –Στίχοι : Μίκης Θεοδωράκης
Τραγούδι: Θανάσης Μωραϊτης

Ο Προδότης

Κυνηγούσα μέσα στην Αθήνα, ήμουν τότε αμούστακο παιδί,
Είχα ένα πιστόλι και μια φίνα αισιοδοξία τρομερή.
Η καθοδήγηση με στέλνει για να βρω έναν προδότη που στη Γούβα τριγυρίζει
Βρίσκω το σπίτι και την πόρτα του χτυπώ κι η μάνα του με γέλιο με καλωσορίζει.

«Κάτσε γιόκα μου να ξαποστάσεις, όπου νά’ναι ο γιόκας μου θα’ ρθεί
Για τη φτώχεια μας μη μας δικάσεις, η καρδιά μας μόνο είναι καλή.»

Την κοιτάζω, σκέφτομαι πώς να της πω
Πως ήρθα τον προδότη γιο της να σκοτώσω.
Πάνω στο αίμα του παιδιού της τ’αχνιστό
Μια Ελλάδα νέα πάω τώρα να στεριώσω.

Προδότης- traitor, μουστάκι-moustache, αισιοδοξία-optimism, τριγυρίζω- wander, γέλιο- laughter, γιος>γιόκας, ξαποσταίνω=ξεκουράζομαι, φτώχεια- poverty, δικάζω- judge, αχνιστός- steaming, στεριώνω- take root

The conflicting feelings of the song, the violent scenario and the tragic maternal figure, perhaps help the reader to understand why the events of 1940s (German-Italian-Bulgarian occupation) and the climax of cruelty during the civil war set a turning point for Greek art in general and poetry in particular.
Dionysus here is the power of change. He represents the youthful optimism that in the end fails. Nevertheless, he keeps his senses and emotions alert, for the figure of the welcoming mother does not allow simplistic interpretations concerning good and evil.

The traitor, the expected victim of the song, stands perhaps as the modern personification of Pentheus (Πενθεύς), a double-sided mythological persona:

Γιώργος Σεφέρης, Πενθεύς

Ο ύπνος τον γέμιζε όνειρα καρπών και φύλλων
ο ξύπνος δεν τον άφηνε να κόψει ούτε ένα μούρο.
Κι οι δυο μαζί μοιράσανε τα μέλη του στις Βάκχες.

(These verses deserve to be translated, even if hastily:

Sleep was infusing dreams of fruits and leaves
Awakening was prohibiting him to pick even a berry.
Both of them gave out his limbs to Bacchae.