le seul destin

Γράφουν με πέτρινο μελάνι στην πάχνη

Μπετόν ντεζαρμέ

Το δημοτικό νεκροταφείο στην Πάλμα όπου και η Άννα και ο Χανσπέτερ Χερτλ

"Από τον Μάρτιο ως τον Δεκέμβριο, γράφει ο Ρούντολφ, όπου σημειωτέον, κατάπια μεγάλες ποσότητες πρεντνισολόν..." κατ'αρχήν, σύμφωνα με τη μετάφραση του Αλ. Ίσαρη. Και "Έκλεισα τις κουρτίνες του δωματίου μου, γράφει ο Ρούντολφ, πήρα αρκετά υπνωτικά χάπια και ξύπνησα είκοσι έξι ώρες μετά, μέσα σε τρομερή αγωνία" εν κατακλείδι. Αυτές είναι και οι δύο μοναδικές παρένθετες αναφορές στον Ρούντολφ τριτοπρόσωπα (γράφει ο Ρούντολφ) για να νιώσουμε ότι πρόκειται για λαθραία ανάγνωση σημειωματαρίου. Όλα τα υπόλοιπα εκτυλίσσονται στο πρώτο πρόσωπο μιας χειμαρώδους καταγραφής, εξομολόγησης, μετάπτωσης από την κατηγόρια, στην καταγγελία, στη διαπίστωση, στη συγχώρεση, στον αυτο-οικτιρμό: σε όλα σχεδόν τα είδη ύφους που μετερχόμαστε στον εσωτερικό μονόλογο.
Μικρό σχόλιο οι λίγες γραμμές μου για του Τόμας Μπέρνχαρντ το αφήγημα με τον συνεπή τίτλο Μπετόν, (Thomas Bernhard, Beton, 1982). Το είχα ξαναρχίσει κάποια στιγμή όπως παραξενεμένος διαπίστωσα- θυμόμουν καλά την αρχή του. Δε μπορώ να φέρω στο νου για ποιον λόγο δεν το είχα αποτελειώσει. Σίγουρα δεν είναι από τα βιβλία που παρατάω, εκτός κι αν έπρεπε να ταξιδέψω ή κάτι επείγον μεσολάβησε, κάτι που δε θυμάμαι πάντως. Στις σελίδες του υποτιθέμενου σημειωματαρίου παρακολουθούμε το παραλήρημα του εύγλωττου μυαλού που ζει στην απομόνωση. Η βαριά αρρώστια (σαρκοείδωση), η έμφυτη ή διδακτή ροπή στην απόσταση, η σιχασιά για τα χούγια των ανθρώπων της "καλής κοινωνίας", η υπερπροστατευτική ή δεσποτική αδερφή του, το ψύχος και η ομίχλη του Πάισκαμ, του αυστριακού χωριού στο οποίο περνά ένα ομοίωμα ζωής, όλα τον περιτριγυρίζουν συμπαγή σαν καλούπι από μπετόν. Κοντά σ'αυτά και οι διαδοχικές αποτυχίες να συνθέσει μια μονογραφία (έργο ζωής;) πάνω στο έργο του Μέντελσον Μπαρτόλντυ.Απαξάπαντα τον ηχομονώνουν. Η διαφυγή στη Μαγιόρκα, για να περάσει εκεί τον τελευταίο ίσως χειμώνα του στην Πάλμα, δε δημιουργεί το ρήγμα σε τόσο σωρευμένο μπετόν δυσφορίας του ζειν. Έρχεται και αρκεί η ανάμνηση της ιστορίας ενός απόλυτα δυστυχισμένου πλάσματος, της Άννας Χερτλ, να τον αποτελειώσει. Η Άννα έψαχνε κι εκείνη ένα ρήγμα στο μπετόν των περιστάσεων. Στην αποτυχία των εμπορικών σχεδίων της, στην ενοχή για την πίεση που άσκησε στον άντρα της και στους περιορισμούς που έθεσε στα μητρικά της καθήκοντα. Κι όσο κι αν μίσησε την καλοκαιρινή Πάλμα, εντέλει βρήκε ακωλύτως το σαρκασμό της Μεσογείου στο μπετονένιο πολυόροφο μνήμα, στο οποίο επιτέλους χαράχτηκε και το δικό της όνομα.
Ο Μπέρνχαρντ ήταν σκληρό καρύδι. Στη διαθήκη που επιμελήθηκε τον πρόωρο θάνατό του και τα παρεπόμενα, απαγόρευε ρητά να επανεκδοθούν κείμενά του ή να παρουσιαστούν νέες σκηνοθεσίες έργων του επί αυστριακού εδάφους. Τίποτε πατριωτικότερο της ειλικρίνειας.

Της σημειολογίας η πανήγυρις ήτοι το παναϊρ στο ντουβάρι

Τα όσα μεσολάβησαν δραματικά εδώ και πάνω από δεκαπέντε χρόνια και συρρίκνωσαν την εμπιστοσύνη των πολιτών στο δημόσιο λόγο, διέστρεψαν την εμπιστοσύνη σε ιδέες που δεν έχουν αντίκρισμα σε κάποια μπάνκα, καταδολιεύτηκαν την υπεύθυνη πίστη σε έναν ολόκληρο εαυτό, δεν έχω σκοπό να τα αναφέρω εδώ ούτε λεπτομερειακά ούτε με συνοπτικά περιγράμματα. Όμως, αφού ακόμα διαβάζω τα νέα, δεν μπορώ παρά να θυμώνω με όσα συνεχίζουν στη γραμμή της κενολογίας.
Διάβασα με απορία τη δήλωση του υποψηφίου για την αρχηγία του κόμματος της αξιωματικής αντιπολίτευσης κ. Δ. Αβραμόπουλου! Ενώ γύρω τους εκφράστηκαν τα εντονότερα συναισθήματα δυσφορίας για τα προηγούμενα πέντε χρόνια από μεγάλο κομμάτι της κοινωνίας που έδινε κι έδινε χρόνο, ελπίδες κι εμπιστοσύνη, ενώ το 83% εκπεφρασμένης εκτίμησης στη σύνθεση της νέας κυβέρνησης δείχνει πόση ανάγκη έχει ο πολίτης να δει κάτι να κινείται, εκείνος έμεινε σε μια από τα ίδια. Κι ενώ φάνηκε λάλος ο τέως υπουργός, θυμίζω ότι για πρώτη φορά δε συνεδριάζει η κοινοβουλευτική ομάδα της αξιωματικής αντιπολίτευσης προ της πανηγυρικής έναρξης της βουλευτικής περιόδου. Σύμφωνα με την ειδησεογραφία:

Ανακοινώνοντας την υποψηφιότητά του ο κ. Αβραμόπουλος είπε ότι η ΝΔ χρειάζεται ένα νέο ξεκίνημα. «Το μήνυμα των εκλογών ήταν ηχηρό. Οι πολίτες μας είπαν: 'Aλλάξτε τα όλα'. 'Αλλάξτε και σεις'» είπε.

Ο κ. Αβραμόπουλος έκανε λόγο για μία «νέα, σύγχρονη, κεντροδεξιά παράταξη» και «μία παράταξη αξιών, όχι μία παράταξη μηχανισμών».

Ο ίδιος τόνισε ότι «η πρότασή μου για εκλογή του νέου Προέδρου της Νέας Δημοκρατίας από την κοινωνική μας βάση είναι ο μόνος δρόμος για να αλλάξουμε εποχή. Να εμβαθύνουμε τη δημοκρατία και να δώσουμε φωνή και ρόλο στην κοινωνία των πολιτών, που προσβλέπει σε εμάς. Είναι ο μόνος τρόπος να διασφαλίσουμε την ενότητα και την προοπτική της παράταξής μας».

«Ισχυρότερη νομιμότητα από την επιλογή των πολιτών δεν υπάρχει. Ισχυρότερη αντιπολίτευση, με μία ηγεσία προερχόμενη από τη βάση, δεν υπάρχει. Ισχυρότερη ηγεσία για το αύριο, με όλους τους πολίτες δίπλα της, δεν υπάρχει."

Οι πολίτες λοιπόν είπαν αλλάξτε τα όλα, αλλάξτε και εσείς...

Διαβάζει κανείς το βιογραφικό του ανδρός. Τιμητικά διδακτορικά και καθηγεσίες χάριν των δημοσίων σχέσεων ξένων κρατών. Αποσιωπώνται κατ' ουσίαν τα χρόνια της παρεκκλίνουσας πολιτικής διαδρομής και της συναφούς εκλογικής αποτυχίας (Κίνημα Ελεύθερων Πολιτών 2001-2002). Απλά αναφέρεται σα να ήταν σωματείο αλληλοβοήθειας. Φυσικά η διπλωματική καριέρα 13 ετών δεν καρποφόρησε σε μεγάλα: δύο προξενικές θέσεις (Λιέγη και Γενεύη) αφού η εξέλιξη εκεί προχωρά με τον υπηρεσιακό τρόπο και δεν επιτρέπει θεαματικά άλματα εκτός από το σάλτο μορτάλε. Σε σχέση με τη Δημαρχία των Αθηνών, νομίζω πως ό,τι θυμάται ο Αθηναίος από εκείνα τα λαμπρά (καθώς ισχυρίζεται ο δικτυακός τόπος) χρόνια είναι τα κάγκελα με τις χρυσοστολισμένες επιστέψεις στους πασσάλους, που στοίχισαν ανθρώπινες ζωές και μετέτρεψαν ατυχήματα σε δυστυχήματα. Ευτυχώς, πλείστα όσα έχουν απομακρυνθεί. Οι αφίσες του υπουργείου τουρισμού ήταν υπερφίαλες κι άρες μάρες κουκουνάρες, ενώ ταυτόχρονα υποβαθμίστηκε το τουριστικό προϊόν. Στο Υπουργείο Υγείας, καταχρεώθηκε το δημόσιο σύστημα υγείας, οι φαρμακευτικές και τα ιδιωτικά θεραπευτήρια θησαύρισαν, τα κρατικά νοσοκομεία ζητούσαν από πολλούς ασθενείς να προμηθεύονται οι ίδιοι τα αναλώσιμα και τέτοια κατορθώματα.

Έτσι φτάνουμε στην εικόνα, που ζητά να πείσει αφού τα έργα δε στέκονται αυτάρκη.

Και να, στον τοίχο θηριώδεις οι πολυκατοικίες της Αθήνας, μια ελληνική σημαία κουρελού να κυματίζει, διακοσμητικά παλαιά βιβλία, από αυτά που έχουν ακριβό δέρμα στη βιβλιοδεσία τους και φελιζόλ ή άδηλο περιεχόμενο εντός τους, εικόνισμα Βρεφοκρατούσας και φυσικά οικογενειακές φωτογραφίες ασφάλειας κι επιτυχίας. Κάπου ο φακός δείχνει σκιά αληθείας στον τοίχο, ένα όρνεο αρπάζει κάτι στο ράμφος του. Ό,τι ακριβώς απαιτείται όταν κάποιος υποστηρίζει ότι κατάλαβε τι σημαίνει "Αλλάξτε τα όλα. Αλλάξτε και εσείς."

Swedish again (with some Norwegian accent)

One recalls clearly how the world got ecstatic watching the presidential campaigns of the candidates in the U.S. The global public opinion invested interest and hope concerning the internal political processes of a foreign state. What could show more precisely the success of the superpower hegemony of the United States? No matter what, in many parts of the world people were looking up at Obama as if he was to be elected for the presidency in their own country. Intellectuals and analysts were trying to decide about the dynamics and potentials of his role, militants were doubting him and his declarations. And, once he was elected, there was a wave of global relief and enthusiasm. Indeed, active, outspoken, personal and direct, he has been entitled to some special attention, even more so if he is to be compared with the failure of the previous president to become anything close to the positive icon of a leader. I see the qualities of an inspired orator in him. He has achieved a high level of inspiring speech, beyond the stereotypical phrases of early 2000s. And I have to say that I agree with major parts of his approach to economy and social policy. In terms of delivered policy though, we still see the situation in Afghanistan, the recent unpleasant developments in Pakistan, the crudity of the Israeli stance in the Middle East peace process- if any-, the open wound of Iraq, the confused steps about the detainees of Guantanamo, etc. One, at this point, whispers the classical demand while evaluating the success of a worthy citizen "Λόγω μεν, έργω δε" (Oration on the one side, practical realizations on the other). And one comprehends that president Obama, who is not newly elected anymore, has quite a way to go.
I was surprised by the decision of the Norwegian Nobel Prize committee to grant its Peace Prize to Pres. Obama. It claimed that he won it due to "his extraordinary efforts to strengthen international diplomacy and cooperation between peoples," citing his fledgling push for nuclear disarmament and his outreach to the Muslim world. It was all about hope and promise. But, let me say, it is like awarding a third year university student with the Nobel for Physics, because he is bright and hardworking and he promises to achieve much and extraordinary at some point.

Σουηδικά

Δεν έχω διαβάσει Χέρτα Μύλλερ (Herta Mueller)- την ποιήτρια και πεζογράφο δηλαδή στην οποία απονεμήθηκε, κατά τη σημερινή ανακοίνωση της Σουηδικής Ακαδημίας, το φετινό Νόμπελ για τη Λογοτεχνία. Γεννημένη το 1953 στους κόλπους της γερμανικής μειονότητας στη Ρουμανία, περιγράφει βιώματα της μακράς περιόδου Τσαουσέσκου.
Βέβαια το σκεπτικό που άκουσα από τον εκπρόσωπο της Ακαδημίας στο BBC μου φαίνεται τόσο αόριστο και σα να αφορά το μεγαλύτερο κομμάτι της λογοτεχνίας αξιώσεων. Είπε λοιπόν στην αγγλική κι εν συνεχεία στη γερμανική (αλλά εκεί ο βρετανικός σταθμός χαμηλώνει τη φωνή και συνεχίζει με την υπόλοιπη ειδησεογραφία, λ.χ. εκτοπισμένοι Ταμίλ να ψωμοζητούν στα στρατόπεδα που στήθηκαν για την ασφάλειά τους): "με την πυκνότητα της ποίησής της και την ειλικρίνεια της πρόζας της, σκιαγραφεί το σύμπαν των στερημένων".
Ελπίζω να βρω έργα της, κάποια κυκλοφορούν σε αγγλική μετάφραση όπως είπαν. Συνήθως οι Γερμανοί δε με απογοητεύουν.
Έχει ενδιαφέρον να παρακολουθήσει κάποιος τι γίνεται με τα Νόμπελ, ιδίως εκείνα που πέφτουν ως κεραυνοί από ανέλπιστα σύννεφα. Τι εκδοτική τύχη έχουν αργότερα. Αν πράγματι βρίσκουν αυτοί οι σχετικά άγνωστοι ένα μέρος ανάλογο της αίγλης του επάθλου στον παγκόσμιο κανόνα της αφήγησης.

Πρωτοβρόχι

Το Αμμάν με τη βροχή. Φωτογρ. του Λάιθ Αλ Ματζάλι

Άρκεσε η βροχή μιας ώρας για ν΄αλλάξει η μυρωδιά της πόλης.
Από τους κήπους έγνεφαν τα γιασεμιά και οι ελιές βρήκαν το δικό τους πράσινο.
Οι φοινικιές κι οι χουρμαδιές ζωντάνεψαν τις λόγχες τους τις ανοξείδωτες. Στις σίτες έκρουαν τα δάκτυλα του νερού κι ο έχων ώτα ακούειν άνοιγε τις κουρτίνες να δει το ασυνήθιστο.
Κατά τα λοιπά, φάνηκε στις λαμαρίνες των αυτοκινήτων πόση σκόνη είχαμε συνηθίσει. Στην ανάπαυση του απογεύματος σκέφτηκα πόσες ομιλίες μεσολάβησαν από βροχή σε βροχή. Πόση επικαιρότητα και προσφορές κάθε είδους σε ψιλοκομμένα χαρτάκια παρασύρονταν χάρη στη γενναιοδωρία του σύννεφου.
Έπειτα ήρθε κι έμεινε η δροσιά...

Το μήνυμα

"Νενικήκαμεν" ψιθυρίζει ο Φειδιππίδης θνήσκων, έχοντας κομίσει το χαρμόσυνο μήνυμα.

Άραγε είναι οι μεγάλες απογνώσεις τονωτικές για τη γλώσσα; Και, παρόμοια, είναι οι ανέλπιστες στο μέγεθός τους επιτυχίες εξίσου επωφελείς; Φέρνουν τη σιωπή και οι δύο και δεν κάνει κακό να τη δεχόμαστε με την ευγνωμοσύνη που της ταιριάζει.
Οι παραπάνω απορίες είναι σχόλιο στην εντύπωσή μου από τις εθνικές εκλογές. Δεν ήμουν εκτεθειμένος στις τηλεοπτικές παρουσιάσεις, στις μονομαχίες κραυγών, στα εκλογικά περίπτερα, στα συνονθυλεύματα αρμοδίων, ημιαρμοδίων κι ασχέτων κατά τη φαντασμαγορική βραδιά της ανακοίνωσης των εκλογικών αποτελεσμάτων. Όμως με τι χαρά παρατήρησα να λείπει αυτή η μεγάλη κοτσάνα που καθιερώθηκε από τους "καθαρολόγους" (αυτό δα κι αν είναι ανέκδοτο...) της δημοσιογραφίας! Έλειψε η φράση "Λάβαμε το μήνυμα", που επαναλαμβάνεται χωρίς καμιά αξία εδώ και 15 χρόνια. Οι μεν ήταν αυτοκτονικοί, οι δε αμήχανοι μπρος στο πρακτικό επακόλουθο της επιτυχίας τους. Μια σημαντική ευεργεσία στον τόπο θα ήταν η βραχυλογία των καινούριων, αν έχουν τέτοιες ποιότητες.

Νάνι Μερθέντες

Mercedes Sosa- "La Negra" or "The Voice of the Voiceless"- has been an emblematic figure in many aspects.
She had set her firm foundation on the folk musical tradition of her country (Argentina) and became a voice of innovation. She stood by the youth, she supported new artists.
She was politically conscious and a fighter against oppression during the gloomy years of successive dictatorships. She got arrested in 1979 on stage along with people from the audience. Nueva Cancion represented a disturbance: most of genuine art becomes a disturbance.
She died last night in Buenos Aires.
I will miss her face behind her big glasses.
Here is a sample of her collaboration with Maria Farantouri, a lullaby by Manos Hadjidakis and Nikos Gatsos (a translated poem of F.G. Lorca). Her accent is great and the tone is superb.

Λίγην ώρα πριν την κάλπη

Από τις σημερινές ειδήσεις, πριν βγει από το κουτί ο φασουλής των δημοσκοπικών εταιριών να σχολιάζει διαγράμματα, καμπύλες και το μοίρασμα της πίτας:

Δύο φορτηγά πλοία συγκρούστηκαν τα ξημερώματα της Κυριακής ανοικτά της Αμοργού. Πρόκειται για το «Καπετάν Μιχάλης», το οποίο συγκρούστηκε με το φορτηγό υπό σημαία Μάλτας «Σαντάνα». Το πρώτο πλοίο βυθίστηκε με αποτέλεσμα να ανασυρθεί νεκρός ο 70χρονος Έλληνας μάγειρας

Το «Καπετάν Μιχάλης» με πλήρωμα 9 ναυτικούς και έμφορτο με τσιμέντο είχε αποπλεύσει από την Κάρπαθο για τη Μύκονο, ενώ το «Santana» με 20μελές πλήρωμα και έμφορτο σιδηρόπλακες είχε αποπλεύσει από την Ουκρανία για την Ταϊλάνδη.

Στην επιχείρηση έρευνας και διάσωσης συμμετείχαν πλωτά του Λιμενικού Σώματος, δύο ελικόπτερα Super Puma, ένα αεροσκάφος C-130 και παραπλέοντα πλοία.

Να έβλεπαν άραγε από πέρα τη Χοζοβιώτισσα ν΄ασπρίζει ή μήπως τη Νικουριά και πιο πέρα τη σιωπή της Κέρου; Τα ονόματα και τα φορτία, οι αριθμοί, το θύμα, οι τόποι απόπλου και προορισμού φτιάχνουν μια ιστορία. Θα συζητηθεί με τη στενοχωρημένη φωνή των ανθρώπων της Θάλασσας και στα Κατάπολα και στη Χώρα και στις κώμες της Αιγιάλης.